آیین دوستی و مردم داری ـ رفتار و روابط اجتماعی

آیین دوستی و مردم داری ـ رفتار و روابط اجتماعی

سی ویژگی دوستی از نگاه دکتر سریع القلم

27 خرداد 1394

درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد

درخت دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد

جهان درون ذهنی و فردی ما هر چه باشد سراسر با جهان برون ذهنی و اجتماعی درآمیخته و در هم تنیده است و گل سرسبد جهان برون ذهنی ما انسان های دیگر و بویژه دوستان و دوستان عزیز ما هستند. بدون دیگران و روابط اجتماعی خوب زندگی انسان تقریباً تعطیل است. آرزوی دیرین بشر جهانی است با صلح پایدار و دوستی های واقعی و کنشها و واکنشهای انسانی بر پایه مکارم اخلاق (از دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست)، یعنی جهانی به دور از جنگ و درنده خویی و مردم آزاری و شیطان صفتی و استعمار و استثمار و مانند آنها. اما در عمل، با همه پیشرفتهای شگفت انگیز و خیره کننده علمی و صنعتی عصر فضا و عصر الکترونیک، بشر هنوز به لحاظ شایستگی های انسانی و مکارم اخلاق به دوره درخشانی نرسیده، مگر وحشی گری و رفتار حیوانی در عصر الکترونیک با وحشیگری دوره غارنشینی و ماقبل تاریخ فرقی دارد؟ چه بسا وحشیگری دوره غارنشینی و ماقبل تاریخ به مراتب ابعاد کوچکتری داشته است ... هنوز زرنگی های کوته بینانه فردی و قبیله ای و فریب دادن و سلطه جویی در همه سطوح محلی و بین المللی در شمار افتخارات بسیاری از مردم عادی و رهبران آنها تلقی می شود.

شاید جدا کردن خیر و شر از طبیعت این جهان و نوع بشر کاری دشوار و به لحاظ تاریخی بی سابقه باشد. با این همه مصلحان و خیرخواهان نسلهای انسانی همواره بر استقرار خیر و صلح پایدار و درک و تفاهم ژرف در میان همه انسانها و جوامع پافشاری کرده اند. ایرانیان از دیرباز بر این باور بوده اند که "راه در جهان یکی است: راه راستی" (که متمایز است از شعار "راستی بهترین سیاست است"). ادبیات ایران پر است از منابع غنی در این زمینه که کیمیای سعادت، گلستان سعدی، قابوسنامه، جامع السعادات و معراج السعاده نمونه هایی از آنها هستند. بی تردید در ادبیات جهانی و دیگر کشورها هم این موضوع سابقه ای دیرینه دارد. اصطلاحاتی مانند نیروانا یا یوتوپیا (مدینه فاضله) پیشینه سده ها و هزاره ها دارند.

پرسش و پیشنهاد مشخص این است که اگر همه جهانیان در همه عصرها و نسلها چنین آرمان و آرزوی بزرگی داشته اند، پس چرا دست بکار نمی شوند و زمینه های اجرایی و عملیاتی این پروژه را فراهم نمی کنند؟ واقعا معطل چه هستند و دستیابی به این آرمان را می خواهند به کدام زمان موکول کنند؟ چرا مثل مسأله اورژانسی حفاظت از محیط زیست و مدیریت پسماند برای آن ابتکار عمل و کنفرانسهای بین المللی برپا نمی کنند؟ مگر دیگر ملتها و سازمان ملل در سال 2000 از اندیشه "گفتگوی تمدنها" که رئیس جمهور وقت ایران، جناب آقای خاتمی، ارائه داد استقبال نکردند؟ اگر فرض بر این است که تأسیس سازمان ملل و نهادهای بین المللی و منطقه ای در این راستا بوده، جا دارد اندیشمندان و صاحبنظران بیطرف عملکرد و میزان دستیابی آنها به هدفهای مشخص شده در منشور هرکدام را ارزیابی نمایند.  

استقرار صلح پایدار و دوستی های ژرف در گرو دانایی و تعقل و نگه داشتن اندازه ها (در دوستی ها و دشمنی ها) و مراقبت و پاسبانی از درخت دوستی و گلهای آن است. ولی بسیاری از مردم نه در دوستی اندازه ها را نگاه می دارند و نه در دشمنی و اینها منشأ گرفتاریها و مشکلات پایدار و گره های ناگشودنی می شود. تاریخ جهان پر است از اینگونه گرفتاریها و گرفتاریهای جدید هم به موجودیها افزوده می شوند. تاریخ شصت هفتاد ساله سازمان ملل نشان می دهد که دهها گرفتاری بین المللی هنوز حل نشده اند و اراده قوی برای حل و فصل عاقلانه و منصفانه آنها وجود ندارد.

اگر دوستی ژرف و صلح پایدار در میان همه انسانها و در سراسر جهان در دسترس نباشد دست کم دوستان قدیمی می توانند با دانایی و خردمندی از درخت دوستی و گلهای آن مراقبت کنند. دکتر سریع القلم فهرستی از الزامات تداوم دوستی ها ارائه داده که خواندنی است و در روزنامه دنیای اقتصاد امروز انتشار یافته. البته این فهرست قابل ویرایش هم هست:

30 ویژگی دوستی از نگاه دکتر سریع‌القلم

محمود سریع‌القلم، استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و نویسنده کتاب «ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ‌ﯾﺎﻓﺘﮕﯽ اﯾﺮان» 30 ویژگی یک دوستی مطلوب را این‌گونه بیان می‌کند:

۱- انتظارات خود را به حداقل برساند و اگر می‌تواند صفر کند.

۲- ضرورتا هر آنچه را که متوجه می‌شود به زبان نیاورد.

۳- تا اجازه دوست را نداشته باشد، موردی از او را با کسی در میان نگذارد.

۴- از موفقیت او به‌طور واقعی خرسند باشد.

۵- فقط «نشنود» بلکه به او گوش کند.

۶- در هیچ شرایطی، پشت‌سر او صحبت نکند.

۷- با او هم بخندد، هم گریه کند.

۸- مرتب از وجود او و ویژگی‌های مثبت او، قدردانی کند.

۹- اگر گله‌ای از او دارد، مدتها صبر کند تا شرایط مناسب حل‌و‌فصل آن فراهم آید.

۱۰- یادداشتی که روی هدیه می‌گذارد، از خود هدیه مهم‌تر است.

۱۱- تا می‌تواند احترام او را در جمع حفظ کند.

۱۲- بعضا با خاموشی و سکوت، با او صحبت کند.

۱۳- از عذر می‌خواهم فراوان استفاده کند.

۱۴- اگر بدی دید، گذشت کند.

۱۵- اگر بدی‌ها ادامه پیدا کرد، آن شخص دیگر دوست نیست.

۱۶- تا می‌تواند زبان خود را کنترل کند: زخم زبان به سختی فراموش می‌شود.

۱۷- از راز دوست مراقبت کند.

۱۸- در رفتار و واکنش، قابل پیش‌بینی باشد.

۱۹- پیامد‌های احتمالی هر سخن و رفتاری را قبلا مطالعه و محاسبه کند.

۲۰- به دوستی، درازمدت نگاه کند تا همیشه محبت و خویشتن‌داری کند.

۲۱- برای موفقیت او قدم بردارد.

۲۲- وقتی موردی روشن نیست، اول بپرسد بعد قضاوت کند.

۲۳- در اوج عصبانیت، الفاظ و ادبیات مودبانه استفاده کند.

۲۴- از ادب و تربیت دوست سوءاستفاده نکند.

۲۵- اگر قرار است داستانی را بگوید، همه را بگوید، ۲۰ درصد آن را مخفی نکند.

۲۶- تاریخ تولد او را بداند و حداقل یادداشتی ماندنی بفرستد.

۲۷- به‌خاطر پول بیشتر و موقعیت بهتر، به او خیانت نکند.

۲۸- برای گوشزد کردن موردی، اگر لازم باشد پنج سال صبر کند.

۲۹- هوش و تشخیص او را دست‌کم نگیرد.

30- دوستی مانند کتاب است: سال‌ها طول می‌کشد تا نوشته شود ولی در عرض چندثانیه با یک کبریت می‌سوزد.

Read more: http://www.donya-e-eqtesad.com/news/888603/#ixzz3dG733xy0